"พันธุ์ไม้สร้างและสะสมน้ำมันหอมระเหย (กลิ่นหอม) ในประเทศไทย" มีประมาณ 400 ชนิด ซึ่งบางชนิดก็เป็นพันธุ์ไม้ป่าและพันธุ์ไม้พื้นบ้าน จะแบ่งออกเป็นพวก ๆ ได้แก่ พันธุ์ไม้จำพวกเปลือกมีกลิ่น เนื้อไม้มีกลิ่น ใบมีกลิ่น ดอกมีกลิ่น เมล็ดมีกลิ่น และเหง้ามีกลิ่น

พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย จำพวก "เปลือก" มีกลิ่นหอม

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-กำลังเสือโคร่ง Betula Alnoides  
เป็นพันธุ์ไม้เขตอบอุ่นขนาดกลาง-ใหญ่ขึ้นตามป่าดิบเขาภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคตะวันออก บนพื้นที่สูงจากระดับน้ำทะเลประมาณ 800-1,000 เมตร เปลือกมีกลิ่นหอมคล้ายการบูร ใช้ประกอบยารักษาโรค

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-อบเชย Cinnamomum Bejolfhota (Sweet)  
ไม้ขนาดเล็ก-กลาง พบมากในป่าดิบภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงใต้ และขึ้นกระจัดกระจายอยู่ในเขตจังหวัดเลย หนองคาย อุตรดิตถ์ เปลือกมีกลิ่นอบเชย ใช้แทนกลิ่นอบเชย (Cinnamon)

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-ตะไคร้ต้น Cinnamomum Ilicoides Chev  
ไม้ขนาดกลาง-ใหญ่ พบขึ้นทั่วไปตามป่าดิบภาคเหนือ ภาคตะวันตก และภาคใต้ เปลือกมีกลิ่นตะไคร้ นอกจากเปลือกแล้วใบและผลก็มีกลิ่นหอมตะไคร้เช่นกัน

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-เทพธาโรหรือจวงหอม Cinnamomum Porrectum (Roxb) (Kostem)  
ชื่อไม้ขนาดกลาง-ใหญ่ พบขึ้นในป่าดิบทั่วประเทศ เปลือกและเนื้อไม้มีกลิ่นหอม

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-สุรามะริด  
ไม้ขนาดกลาง พบขึ้นในป่าดิบบนภูเขาทั่ว ๆ ไป เปลือกมีกลิ่นหอมคล้ายอบเชย

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-แกง Cinnamomum Tanala Th.vries  
ชื่อไม้ขนาดเล็ก-กลาง พบขึ้นเฉพาะในป่าดิบเขาภาคเหนือเท่านั้น เปลือกมีกลิ่นหอมรุนแรง

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-กระแจะ  Hesperethusa Crenulata (Roxb) Roem  
ไม้ขนาดเล็กลำต้นมีหนามพบขึ้นทั่วไปในป่าเบญจพรรณที่ค่อนข้างแห้งแล้ง เปลือกหอม ใช้ทำแป้งร่ำ ทำเครี่องหอมเข้ากับเครื่องยา

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-ตดหมูตดหมา Paederia Linearis Hook.f. Ppilifera Hook.f.  
ไม้เถาขึ้นตามป่าละเมาะทั่วไป เปลือกมีกลิ่นเหม็นหืน

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-กุหลิมหรือกระเทียมต้น Scorodocarpus Borneenisis Becc  
ไม้ต้นขนาดกลาง-ใหญ่ ขึ้นตามป่าดงดิบภาคใต้ เปลือกมีกลิ่นกระเทียม

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-ยมหอม Toona Cliata M.Roem  
ชื่อไม้ต้นขนาดใหญ่ ขึ้นตามป่าเบญจพรรณและป่าดงดิบทั่ว ๆ ไป เปลือกมีกลิ่นหอม

พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย จำพวก "เนื้อไม้" มีกลิ่นหอม

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-จันทน์ชะมด Aglaia Pyramidaa Hance  
ไม้ต้นขนาดกลางขึ้นตามป่าดงดิบทางภาคตะวันออกเฉียงใต้

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-สบหรือไม้หอม  Altingia Exeelsa  Noronha  
ไม้ต้นขนาดกลาง-ใหญ่ ขึ้นตามป่าดงดิบที่ค่อนข้างชุ่มชื้น ริมลำธารทางภาคเหนือ  (พิษณุโลก) ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ (เพชรบูรณ์) และภาคตะวันออก (นครราชสีมา นครนายก) เนื้อไม้มีกลิ่นหอมใช้ทำธูป หรือโรงศพ

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-พญามะขามป้อมดง Cephalotaxus Griffitkii Hook.f.  
ไม้ต้นขนาดกลาง-ใหญ่ เปลือกเรียบเป็นมัน  สีน้ำตาลอ่อนขึ้นตามป่าดิบเขาที่สูงจากระดับน้ำทะเลประมาร 1,000-1,800 เมตร ในจังหวัดเชียงใหม่ เชียงราย ตาก ชัยภูมิและเลย เนื้อไม้มีกลิ่นหอมคล้ายน้ำมันสน

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-จันทนา Tarenna Hoaensis Pitard  
ไม้ต้นขนาดเล็ก-กลาง ขึ้นตามป่าดงดิบแล้งทั่ว ๆ ไป โดยเฉพาะทางภาคตะวันออกเฉียงใต้ ประจวบคีรีขันธ์ ชุมพร สุราษฎร์ธานี และบางตอนทางภาคอีสาน (อุบลราชธานี) กลิ่นของแก่นไม้ชนิดนี้มักจะมีต้นที่แก่มาก ๆ ส่วนมากใช้ประกอบเครื่องยา

 •พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-ทำมัง Litsea Petiolata Hook.f.  
ไม้ขนาดกลาง-ใหญ่ ชอบขึ้นในป่าดงดิบภาคใต้ เนื้อไม้มีกลิ่นฉุนคล้ายกลิ่นแมงดานา ทางปักษ์ใต้นิยมใช้ทำครกหรือสากต้ำน้ำพริก

ส่วนพันธุ์ไม้ป่าที่จะกล่าวถึงต่อไปนี้ 
เนื้อไม้จะมีกลิ่นต่อเมื่อตายและผุแล้ว

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-แก้งขี้พระร่วง Celtis Timoremsis Span  
ไม้ต้นขนาดกลาง-ใหญ่ ขึ้นตามป่าดงดิบภาคเหนือ และภาคตะวันออก เนื้อไม้เมื่อแห้งมีกลิ่นเหม็นคล้ายอุจจาระ

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-กฤษณา Aquilaria Crassna Pierre ex H. lec  
ไม้ต้นขนาดกลาง-ใหญ่ เนื้อไม้สีขาวหรือเหลืองอ่อน มีแก่นที่เรียกว่า กฤษณา หรือเนื้อไม้อาจจะมีลูกผุดเป็นส่วนเล็กในบางตอนของลำต้น บางต้นก็ไม่มีเลย แก่นหรือลูกผุดนี้มีกลิ่นหอมจัดเมื่อลนใฟ สันนิษฐานกันว่าเกิดจากการกระทำของเชื้อรา หรือเชื้อโรคบางอย่าง แก่นแท้ ๆ ที่มีประจำลำต้นและมีสีคล้ำกว่ากระพี้ธรรมดาของลำต้น ก็มีกลิ่นเช่นกัน กฤษณา พบขึ้นในป่าดงดิบทั่วไปทางภาคตะวันออก กฤษณามีชื่อทางการค้าเรียกว่า Eagle-Wood

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-จันทน์หอม mansonia Gagei Drummond 
ไม้ต้นขนาดกลางขึ้นตามป่าดงดิบทั่วประเทศเว้นภาคเหนือ มีมากที่จังหวัดสุราษฎร์ธานี ประจวบคีรีขันธ์ และนครราชมีมา ชอบขึ้นบนเขาหินปูน  มื่อต้นไม้ล้มตายโดยธรรมชาติเป็นเวลานานปี จนภายนอกผุเปื่อยแล้วแก่นไม้จะมีกลิ่นหอมจัดใช้ทำธูป ดอกไม้จันทน์ เครื่องยา เครื่องหอมต่าง ๆ ไม้จันทน์หอมของไทยเป็นคนละชนิดกับไม้หอมของอินเดียที่เรียกว่า Sandalwood  ซึ่งมีกลิ่นหอมจัดแม้แต่ยังสด ๆ

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-จันทน์แดง Dracaena Loureiri Gagnep  
ไม้พุ่มชอบขึ้นบนเขาหินปูนทั่วไปมีมากในจังหวัดกาญจนบุรี  ราชบุรี ประจวบคีรีขันธ์ นครราชสีมา และอุบลราชธานี กลิ่นของไม้ชนิดนี้มีน้อย และมักจะมีแต่ต้นที่แก่มาก ๆ หรือต้นที่ล้มตายผุพัง

พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย จำพวก "ใบ" มีกลิ่นหอม

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-เพี้ยฟานหรือหัสคุณ Clausena Excavata Burm.f 
ไม้ขนาดเล้ก พบทั่วๆไปในป่าเบญจพรรณ ใบมีกลิ่นหอม ใช้ปรุงอาหาร

•เครืองูเห่า Zanthoxylum Collinsae Craib  
ไม้เถา มีหนามพบทั่ว ๆ ไปทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคตะวันออก ใบมีกลิ่นหอม ใช้ปรุงอาหาร

พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย จำพวก "ดอก" มีกลิ่นหอม

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-กระทุ่มน้ำ Anthocephalus Chipensis (LamK) Rich. Ex Walp.  
ไม้ขนาดกลาง-ใหญ่พบขึ้นตามที่ชุ่มชื้นชายป่าดิบ ริมลำธารทั่ว ๆ ไป ดอกสีขาวหอม

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-กะเบาน้ำ Hybnocarpus Anthelminthicus Pierre  
ไม้ขนาดกลางขึ้นป่าดงดิบใกล้ ๆ น้ำทางภาคเหนือ ภาคตะวันออก ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงใต้ ภาคกลาง และพบมากในป่าดิบชื้น และป่าพรุภาคใต้ ดอกสีขาวกลิ่นหอม

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-กันเกรา Fagraea Frugrans Roxb  
ไม้ขนาดกลาง-ใหญ่ พบทั่ว ๆ ไปในป่าเบญจพรรณชื้น หรือบนพื้นที่ชื้น ๆ ใกล้น้ำทางภาคเหนือ ภาคตะวันออก ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงใต้ ภาคกลาง และพบมากในป่าดิบชื้น และป่าพรุภาคใต้  ดอกสีขาวกลิ่นหอม

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-แก้ว Murraya paniculata (Linn) jack  
ไม้ขนาดเล้ก ขึ้นตามป่าดงดิบและเขาหินปูนทั่ว ๆ ไป ดอกเล้ก สีขาวหอม

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-คัดเค้า Randia Oppositifolia Koord 
ไม้เถาไม่มีหนาม พบตามป่าดิบทางภาคใต้ ดอกสีขาวหอม

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-คัดเค้าทอง Randia Oppositifolia Koord   
ไม้เถาไม่มีหนาม พบตามป่าดิบทั่ว ๆ ไปในประเทศ ดอกสีเหลืองหอม

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-จำปา Michelia Champaca  Linn  
ไม้ขนาดกลาง-ใหญ่ ขึ้นตามป่าดิบชั้นที่สูงจากระดับน้ำทะเลประมาณ 200-1,000 เมตร ดอกสีเหลืองหอม

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-จำปีหลวง Michelia Rajaniana Craib  
ไม้ขนาดกลาง-ใหญ่ ชอบขึ้นตามป่าดิบเขาที่ระดับประมาณ 1,000-1,300 เมตร ในจังหวัดเชียงใหม่ แพร่ ดอกสีเหลืองอ่อนกลิ่นหอม

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-จันทน์กะพ้อ Vatica  Diospyroides Syming  
ไม้ขนาดกลางพบตามป่าดิบ ภาคใต้ ดอกสีนวลหอม

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-จำปูน Anaxagorea Javanica BI  
ไม้พุ่ม-ไม้ขนาดเล้ก พบมากตามป่าดิบชื้นภาคใต้ ดอกสีขาวหอมจัด

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-เถาวัลย์เปรียง Derris Scandens Benth  
ไม้เถา พบทั่ว ๆ ไป ช่อดอกสีขาวกลิ่นหอม

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-บุนนาค Mesua Ferrea Linn  
ไม้ขนาดกลาง-ใหญ่ พบขึ้นตามป่าดิบทั่ว ๆ ไป ดอกสีขาวหอม

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-บุก Amor Phophallus Spp  
พืชล้มลุก พบทั่ว ๆ ไปตามป่าดิบและป่าเบญจพรรณชื้น เวลาออกดอก ไม่มีใบ ดอกมีกลิ่นเหม็น

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-พยอม Shorea Roxburghii G. Don  
ไม้ขนาดกลาง-ใหญ่ พบตามป่าเบญจพรรณและป่าดิบทั่ว ๆ ดอกสีขาวหอม

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-พุด Cardenia Collinsac Craib  
ไม้ขนาดเล็ก พบตามป่าดิบแล้งและเขาหินปูนทั่วไป ดอกสีขาวหอม

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-สารภี  
ไม้ขนาดกลาง-ใหญ่ ขึ้นในป่าชื้นทั่ว ๆ ไป ดอกสีขาวหอม

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-สายหยุด Desmos Chinensis Lour  
ไม้เถา พบขึ้นตามป่าดิบทั่ว ๆ ไป ดอกสีหลืองหอม

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-อรคน, รสสุคนธ์  
ไม้เถา ขึ้นตามป่าทุ่ง ทั่ว ๆ ไป ดอกสีขาว มีกลิ่นหอม

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-อูนป่า Viburmum Inopinatum Craib  
ไม้พุ้ม ขึ้นตามป่าดิบเขาทั่ว ๆ ไป ดอกสีขาว มีกลิ่นหอม

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-อุตพิษ Typhonium Trilobatum Schott  
พืชล้มลุก พบขึ้นทั่ว ๆ ไป ตามที่ชื้น ๆ ดอกมีกลิ่นเหม็น

พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย จำพวก "เมล้ด" มีกลิ่นหอม

พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-จันทร์ม่วง Myristica Elliptica Wall  
ไม้ขนาดกลาง-ใหญ่ ชอบขึ้นริมลำธารในป่าดิบภาคใต้ เมล็ดมีกลิ่นหอมคล้ายลูกจันทน์ ดอกจันทน์

พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-นูด Alyxia Nitens Kerr และ ชะลูด  A Reinwardtii Bl  
ไม้เถา มียางขาว พบทั่วไปทางภาคใต้ ดอกหอมเมล็ดหอม

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-มะแหลบ Peucedanum Dhana Ham Var Dolzellii C.B. Clarke   
พืชล้มลุก บนเขาหินปูนภาคเหนือ เมล็ดมีกลิ่นหอม ใช้ปรุงอาหาร

พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-มะข่วงหรือลูกระมาด Zanthoxylum Rhetsa ( Roxv.) CD  
ไม้ขนาดเล็กกลางมีหนาม ขึ้นตามป่าดงดิบ เมล็ดมีกลิ่นหอม ใช้ปรุงอาหาร

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-เร่วหรือกระวานป่า Amomum Xanthioides Wall  
พืชล้มลุกมีเหง้า พบมากในป่าดิบทั่วประเทส โดยเฉพาะภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคตะวันออกเฉียงใต้ เมล็ดมีกลิ่นหอม มีชื่อทางการค้าว่า Bastard Cardampm

•พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย-กระวานขาว Amomum Krervanh Pierre  
พืชล้มลุกมีเหง้าพบขึ้นตามป่าดิบ อ.โป่งน้ำร้อน จ.จันทบุรี เมล็ดมีกลิ่นหอม ใช้เข้าเครื่องยา  และใช้ปรุงแต่งรสอาหารมีชื่อทางการค้าว่า Cardamom  ซึ่งใช้แทนกระวานแท้ (Elettaria Cardamomum Matton) ของอินเดียได้

พันธุ์ไม้กลิ่นหอมของไทย จำพวก "เหง้า" มีกลิ่นหอม

ได้แก่ พืชล้มลุกของวงศ์ ขิง ข่า เป็นส่วนใหญ่ เช่น ไพล (Zingiber Cassumunar Roxb)  เหง้าใช้ทำยาและประกอบอาหารสำเร็จรูป กระชายใช้ประกอบอาหารและทำยารักษาโรค ขมิ้นใช้ประกอบอาหารและทำยารักษาโรค นอกจากนี้ยังมีพืชล้มลุกสกุล Zingiber อื่น ๆ อีกเช่น ไพลดำ ไพลม่วง จะเงาะ และกะทือป่า เป็นต้น

ที่มา http://www.yesspathailand.com/สมุนไพรกลิ่นหอมของไทย/สปา-พืชหอมของไทย.html